Düzensizliğin Ardındaki Düzen

"Klasik bilim her şeyi genellikle, parçaları belirli bir düzen içinde oluşturulmuş şeyler ve parçaları düzensiz, rastlantısal olanlar diye iki kategoriye ayırır. Kar taneleri, bilgisayarlar ve canlı varlıkların hepsi düzenli birimlerdir. Yere savrulan bir avuç kahve tanesinin oluşturduğu desen, bir patlamanın ardından oluşan döküntü ve bir rulet tekerleğinin ortaya çıkarttığı rakam dizinleri ise düzensizdir.

Bohm maddenin içine daha çok daldıkça, düzen kavramının içinde de farklı dereceler bulunduğunu farketti. Bazı şeyler diğerlerinden daha düzenliydi, bu da belki, evrendeki düzen hiyerarşisinin bir sonu olmaması yüzündendi. Bohm, buradan, bizim düzensiz olarak algıladığımız şeylerin belki hiç de düzensiz olmayabileceği düşüncesine vardı. Belki onlarınki öylesine 'sonsuz yükseklikte' bir düzendi ki, bize rastgele gibi görünüyordu (matematikçilerin rastgeleliğin formülünü bulamamış olmaları ilginçtir ve bazı rakamsal dizinler rastlantısallık kategorisine sokulmuş olmakla birlikte, bunlar yalnızca varsayım olmaktan öteye gitmemektedirler.)"

Holografik Evren - Gerçeğin Şaşırtıcı ve Yeni Bir Görünümü, Evren Bir Hologramdır, s. 77 - Micheal Talbot

Bir mühendis olarak evrene sık sık matematik gözüyle bakmışlığım vardır. Zaten evrenin dili derler matematik için. Bir örnek ile ne demek istediğimi açıklayayım.

Evinin salonunda oturan birini hayal edelim. Elinde sigarası ve ağzına götürüyor. Bir nefes çektikten sonra ciğerlerine dolan havayı dışarı üflüyor. Ağızdan başlayarak yoğun bir şekilde görünen dumanın yavaş yavaş seyrelerek havada dağıldığını görürüz. Bu dumanı oluşturan her bir molekülün havada nasıl hareket edeceğine ne, nasıl karar verir? Kişi sigarayı tekrar çekip üflediğinde dumanın aynı şekilde havada hareket etmeyeceğini tahmin etmek zor değil. Dumanın hareketi öbek halinde birbiri ve ortamdaki diğer hava molekülleri ile mikro ölçekte etkileşen duman molekülleri (dumanı oluşturan moleküller) tarafından belirlenir.

Matematikte fonksiyon dediğimiz birden çok girdinin işlenerek bir çıktı ürettiği matematiksel denklemler vardır. Klasik olarak iki girdiden bir çıktı üreten fonksiyon f(x,y) diye gösterilir. Bu iki girdi (x ve y) değiştikçe çıktı, yani sonuç değişir. Şimdi sonucu duman molekülün ortamdaki hareketi olarak düşünelim. Girdi değerlerimiz ise duman molekülünün diğer moleküller ile etkileşimi olsun. Basitleştirmek adına bir molekülün civarındaki 5 molekülden etkilendiğini varsayalım. Bu durumda bir duman molekülünün fonksiyonu f(a,b,c,d,e) şeklinde olacaktır. Tabi ki bu fonksiyonun neye eşit olduğunu basitleştirilmiş bir ifade ile tanımlayamıyoruz çünkü çok karmaşık bir etkileşim var aralarında. Muhtemelen satırlarca çeşitli integral, çeşitli kompleks değerlerden işlemleri barındıran devasa bir denklemdir.

Yazarın ifade ettiği sonsuz yükseklikte bir düzenden kasıtı bu olabilir mi? Eğer bir şeyi matematiksel olarak ifade edebiliyorsanız, o şeydeki düzeni çözmüşsünüz demektir. Eğer bir denklem ile ifade edemezseniz, bunun rastgele (düzensiz) olduğunu söylerseniz. Uzaktan baktığımızda rastgele bir biçimde havada dağılıp giden dumanın altında mikro dünyada gerçekleşen gayet düzenli bir sistem (aşırı karmaşık bir matematik) gayet olabilir. Sadece henüz açığa çıkarabilmiş değiliz.